Tot slot

Zoals we Vogelstein en Tomasetti in het begin al citeerden: kanker is altijd een combinatie van pech, omgevingsfactoren en erfelijkheid. Het geeft dan ook geen pas om van mensen die bijvoorbeeld longkanker hebben, te zeggen dat het hun eigen schuld is, omdat ze gerookt hebben. Er komt immers altijd een dosis pech kijken bij kanker.

Toch is het goed om te weten dat we het risico dat we lopen, blijkbaar kunnen verkleinen door bijvoorbeeld onze voeding aan te passen, en vooral door te stoppen met roken als we daar ooit mee begonnen zijn, en er anders vooral niet mee te beginnen. Maar een ongeluk zit in een klein hoekje, en garanties zijn er niet in het leven.

Het wordt langzamerhand zelfs duidelijk dat onze manier van leven invloed kan hebben op het leven van onze ongeboren kinderen en kleinkinderen. Maar aan de andere kant hebben we zelf maar beperkte invloed op alles wat ons overkomt in het leven en misschien invloed uitoefent op onze genen. Oorlog en hongersnood zijn gelukkig al enkele generaties niet meer voorgekomen in Nederland, maar dat betekent niet dat het effect ervan al is uitgewerkt.